Historia betonu sięga czasów starożytności. Rzymianie wykorzystywali go w swoich budowlach już w IV w. p.n.e., ale stosując zupełnie inne metody produkcji niż współcześnie. Kiedy wynaleziono beton? Jak zmieniał się sposób wytwarzania tego surowca na przestrzeni wieków? Podpowiadamy!
Aby odpowiedzieć na pytanie, kiedy wynaleziono beton, trzeba cofnąć się do 7000 r. p.n.e. Właśnie na ten okres datowane są bowiem budynki znajdujące się w miasteczku Yiftah El w Izraelu. Ich ściany oraz podłogi zostały wykonane z pierwszego na świecie rodzaju betonu, zawiązanego wapieniem z dodatkiem kruszywa. Podobny rodzaj spoiwa odkryto w chatach rybackich położonych na terenie Serbii w okolicach 5600 r. p.n.e. Prawdziwymi pionierami w architekturze z betonu byli jednak… Rzymianie, którzy wykorzystywali go w celach budowlanych już w IV w. p.n.e.! Wówczas wytwarzano ten surowiec jednak inaczej niż dziś, wlewając zaprawę pomiędzy dwie kamienne ściany i wrzucając do środka gruz kamienno-ceramiczny.
Po około 100 latach beton w Starożytnym Rzymie powstawał już innym sposobem. Robiono go z mieszanki kamieni, cementu i wody, która po jakimś czasie twardniała, tworząc zwartą bryłę. Sekretnym składnikiem przygotowywanego przez Rzymian betonu był popiół wulkaniczny, występujący na terenie basenu Morza Śródziemnego. Pomysł na jego zastosowanie został najpewniej zaczerpnięty od Greków. Oni jako pierwsi wykorzystali połączenie wapnia i popiołu, ale w celu produkcji spoiw hydraulicznych.
Dostępność surowców potrzebnych do wytwarzania betonu sprawiła, że w I w. p.n.e. zaczęto go stosować powszechnie. Świetnie sprawdzał się między innymi do budowy portów, fortec, świątyń czy dróg. Jako że cechowała go duża plastyczność, poza prostymi ścianami, z czasem zaczęto robić z niego także łuki oraz kopuły. Stał się więc elementem wielu monumentalnych budowli, które przetrwały do dziś.
Liczne zabytki architektoniczne świadczą o tym, że beton w Starożytnym Rzymie był niezwykle popularny. Ozdobił między innymi kopułę słynnych term Karakalii w Pompejach, pochodzących z II w. p.n.e. Wykorzystano go również do budowy podiów rzymskiej świątyni Konkordii i Kastora i najstarszej drogi w Rzymie – Via Appia.
Większość monumentalnych budowli, amfiteatrów i świątyń za czasów starożytnych wznoszono z cegły lub kamienia. Betonu bardzo często używano natomiast do samych sklepień lub fundamentów. Doskonały tego przykład stanowi Panteon, czyli budowla znana chyba na całym świecie. Jego podstawa oraz elementy kopuły zostały wykonane właśnie z betonu! Innym znanym rzymskim zabytkiem, w którym wykorzystano ten surowiec, jest Koloseum.
Starożytni Rzymianie nie byli jedynymi, którzy docenili beton. Jego historia zaznaczyła się także pod koniec XVIII w., a konkretnie w 1796 r. To właśnie wtedy Joseph Parker opatentował cement romański, wykonywany z wapna i poculany. Z wyglądu przypominał on wynalazek Rzymian i był równie wytrzymały. Na pomysł wyprodukowania nowego rodzaju cementu wpadł także francuski inżynier Lesage. Jego receptura, zwana naturalną, powstawała jednak na bazie otoczaków.
Historia powstania betonu na bazie cementu romańskiego zaczęła się w ośrodkach produkcji zlokalizowanych we Francji i Anglii. Wraz ze wzrostem jego popularności powstały jednak kolejne fabryki na terenie Niemiec, Szwajcarii, Polski i Czech.
Aby odpowiedzieć na pytanie, skąd pochodzi beton znany współcześnie, musimy przyjrzeć się odkryciu cementu zwanego portlandzkim. Został on opatentowany w 1824 roku przez Anglika, Josepha Aspdina. Jego nazwa wzięła się od koloru, który przypominał twórcy wapień portlandzki. Wówczas był on jednym z najdroższych i najlepszych materiałów budowlanych wykorzystywanych w Wielkiej Brytanii.
Historia betonu współczesnego wiąże się bezpośrednio z cementem portlandzkim. Dopiero w 1845 roku udało się bowiem udoskonalić recepturę tego surowca. A wszystko dzięki technologii, która umożliwiła nagrzanie pieca do wyższych temperatur. Nowe możliwości zastosowania betonu nie przełożyły się na jego natychmiastowe rozpowszechnienie. W 1930 roku zaczęto go wytwarzać na niewielką skalę, a dopiero w latach 60. XX zyskał popularność na całym świecie.
Beton już od dłuższego czasu jest jednym z najpopularniejszych materiałów budowlanych. Wszystko zaczęło się od nurtu architektonicznego zwanego brutalizmem, który zrodził się w latach 1950-1970. Wpisujące się w niego budynki były w całości wykonane z betonu, zamkniętego w ekspresyjne, geometryczne formy. Zapoczątkowało to jego masowe wykorzystanie w budownictwie, a niedługo później we wnętrzach. Obecnie beton uważany jest za niezwykle modny materiał wykończeniowy. Najczęściej zdobi ściany mieszkań, ale nie tylko – pojawia się także na schodach, podłodze czy elewacjach. Jeśli i Ty jesteś zwolennikiem tego trendu, koniecznie sprawdź realizacje Modern Concrete.
